Dereta Tajna istorija, Prokopije iz Cezareje knjiga cene
Spis nastao oko 550 godine nije istorijsko delo u pravom smislu reči, već svojevrsna hronika skandala, politički pamflet koji kao da nije pisan mastilom nego žuči, Prokopije je u tajnosti napisao novo delo, sasvim drugačije od prethodnog, u kojem je do srži razgolitio vladavinu Jistinijana I i Teodore i najtamnijim bojama prikazao naličje velike epohe, O autoru: Prokopije iz Cezareje Neposredni svedok burnih vizantijskih vremena, očevidac mnogih važnih događaja, bio je Prokopije, najveći vizantijski istoričar VI stoleća, Nošen snagom pronicljivog duha, proputovao je veliki deo ondašnjeg poznatog sveta, boraveći gotovo na svim važnijim ratištima gde su romejske trupe pronosile osvajačku slavu Justinijana I, Za Prokopijeva dela se sa puno razloga smatra da su neuporedivo najbogatije i najpouzdanije svedočanstvo o ovome dobu, Istorija ratova (De bellis), svakako njegov najpoznatiji spis, ne svodi se na samo suvoprano ređanje događaja, već je protkana obiljem podataka koji je pretavaraju u enciklopediju najraznovrsnijih činjenica iz etnografije, demografije i kulture rane Vizantije i sveta koji ju je okruživao, Razdiran nedoumicom zbog prikrivanja prave istine, osmelio se da u potaji napiše novo delo, sasvim drugačije od prethodnog, u kojem bi do same srži razgolitio vladadavinu Justinijana I i Teodore, i najtamnijim bojama prikazao naličje velike epohe, Skinuvši obrazinu dvorskog istoričara, što je Prokopije bio samo delimično, odanog i, zašto ne reći, ponekad i pomalo snishodljivog, sa iznenađujućom žestinom se obručio na ličnosti Justinijana I i Velizara, a pogotovu na njihove žene, Teodoru odnosno Antoninu, osobe neznatnog porekla i naglašene amoralnosti, ali i zadivljujuće preduzetnosti, Tako je nastalo delo koje se po mnogo čemu opire ustaljenim klasifikacijama i gotovo da nema svog srdodnika ni u prethodnim ni u docnijim epohama, To nije Istorijsko delo u pravom smislu reči, već svojevrsna hronika skandala, politički pamflet koji kao da nije pisan mastilom nego đući, Nastao oko 550, spis je poznat kao Tajna istorija, budući da je objavljen tek posle piščeve i Justinijanove smrti, Uz istinoljubivost, i mržnja je bila jedan od podsticaja koji su Prokopija naveli da napiše ovo delo.
